Màn trình diễn nghệ thuật gây nhiều tranh cãi của Lê Anh Hoài và Diệu Hà -Ảnh: Đ.V + Soi
Nghệ thuật trình diễn kiểu... cởi và mở
Không chỉ lĩnh vực ca nhạc, thời trang có chuyện khỏa thân để tìm danh vọng, nhiều hoạt động nghệ thuật khác cũng đang xuất hiện những kiểu “cởi” và “mở” gây phản cảm.

Công chúng yêu nghệ thuật chưa hết ngỡ ngàng trước màn “nghệ thuật trình diễn” đương đại với tên gọi IN-ACT diễn ra tối 13.8 tại Nhà sàn Studio - Hà Nội với màn trình diễn nude Bay lên của họa sĩ Lại Thị Diệu Hà, thì lại tiếp tục... choáng với tác phẩm performance art (nghệ thuật trình diễn - NTTD) của nghệ sĩ Lê Anh Hoài tại buổi triển lãm Restart - Khởi động lại diễn ra vào tối 5.10 (kéo dài đến 15.10 tại Trung tâm Mỹ thuật đương đại, số 621 Đê La Thành, Hà Nội).

Hôm đó Lê Anh Hoài thản nhiên... cởi quần, đọc sách kinh điển trong toilet thông qua tác phẩm WC.đọc. Những hình ảnh và diễn tả hành động Lê Anh Hoài như sau: sau phần giới thiệu những cuốn sách kinh điển có trong toilet, Lê Anh Hoài cởi quần, ngồi vào bàn cầu và lấy sách đọc. Sau đó, Lê Anh Hoài điềm nhiên đọc sách dưới sự chứng kiến của nhiều người xem. Hoài cũng cho biết mình có thói quen đọc sách trong toilet từ nhiều năm nay, cũng như chuyện có rất nhiều người có thói quen đó, nhưng họ không dám công khai bởi coi đây là hành động không bình thường! Một nghệ sĩ khi xem đã bất bình: “Nếu phòng triển lãm là WC và tha hồ phóng uế rồi bắt người xem phải ngửi thì phải cảm nhận gì đây”?

Trước đó, họa sĩ Lại Thị Diệu Hà với màn trình diễn Bay lên đã từng gây xôn xao dư luận khi... không còn thứ gì trên người, rồi trát keo dán lên cơ thể, phủ lông gà lên toàn thân, biểu diễn động tác của một con chim chuẩn bị tung cánh và mở ******************g chim, nhét chú chim nhỏ vào miệng rồi thả ra ngay sau đó. Người xem chỉ biết thảng thốt: “Nghệ thuật gì thế?”.

NTTD tuy đã có từ lâu, nhưng nó vẫn đang diễn ra, biến đổi tùy theo cảm thức và văn hóa của những nước nó lan đến, vì thế nó luôn là vấn đề gây tranh cãi. Nhưng khán giả sẽ phán xét, quyết định sự tồn tại của chúng trong đời sống nghệ thuật hôm nay; bởi nếu nhố nhăng, phản cảm, nhất định công chúng sẽ tẩy chay.
Phan Cao Tùng
Xuất hiện từ những năm 1960, xu hướng mỹ thuật đương đại bao gồm: Nghệ thuật sắp đặt (Installation art), Nghệ thuật biểu diễn (Performance art), Nghệ thuật hình thể (Body art), Nghệ thuật đại chúng (Po part)...

Riêng NTTD thường do một hay nhiều nghệ sĩ thể hiện, đòi hỏi khán giả phải đứng trước thách thức chấp nhận cái mới, không theo quy ước nào về biểu diễn, phá vỡ mọi thông lệ truyền thống và tạo nên khái niệm: Nghệ thuật là gì? Dù đa số chương trình đều thực hiện trước công chúng nhưng cũng có một số hình thái NTTD mà công chúng chính là người thể hiện. Cũng có loại được dựng trên kịch bản hay sự ngẫu hứng của nghệ sĩ, kết hợp với âm nhạc, vũ kịch, ca khúc và thậm chí là im lặng. Hiện nay xu hướng chung của thế giới về NTTD thiên về những tư thế, hành động mang tính gần gũi giới tính, có thể chỉ diễn ra trong ít phút hay kéo dài vài giờ, có hoặc không sử dụng đạo cụ. Thường show diễn của thể loại nghệ thuật này chỉ thoáng qua nơi công cộng hoặc gallery, nhà hát, thính phòng...

Những nghệ sĩ nổi danh của thế giới trong lĩnh vực NTTD là Yves Klein, Allan Kaprow, Yoko Ono, Wolf Vostell, Joseph Beuys, Chris Burden, Atsuko Tanaka...

Đỗ Tuấn